Bouwen aan een sociaal en veilig schoolklimaat
20 mei 2020Leerlingen die grenzen overschrijden. Hoe ga je hiermee om? Jan Ruigrok is expert sociaal en veilig schoolklimaat. Een gesprek met Jan over een 'VIP-behandeling', het herstellen van relaties en pedagogisch vakmanschap.
Je bent al lang werkzaam in en voor het onderwijs. Zijn kinderen en jongeren veranderd in jouw ogen?
“Leerlingen, mensen, zijn niet veranderd: ze willen een plek hebben, gezien worden, zich veilig voelen en een bijdrage kunnen leveren die maakt dat ze in de ogen van anderen betekenis hebben. Mensen willen een 'VIP-behandeling': Veiligheid, Invloed en Persoonlijk contact. Wat veranderd is, is de wereld waarin we leven. Het aantal indrukken die iemand per dag te verwerken krijgt is een veelvoud van die in de jaren ’70 en ’80. Ook als je kijkt naar de omstandigheden waarin we leven, is er nogal wat aan de hand: milieu, bedreigingen, aanslagen, ga maar door. Ook zijn de verschillen in groepen groter geworden. Pedagogisch vakmanschap bestaat er uit om met al die verschillen om te gaan op een manier waar iedereen beter van wordt en optimaal zijn talenten ontwikkelt. Voor mij zijn hierbij kernwoorden Hoop, Humor en Herstel. Hoop: als we er met zijn allen stevig de schouders onder zetten, kunnen we leerlingen een mooie wereld bieden. Humor kan hierbij de snelweg zijn naar waar het werkelijk om gaat. En als er iets beschadigd wordt, materieel of in relaties: wat gaan we doen om dat te herstellen?”
Leraren hebben soms te maken met leerlingen die de grenzen opzoeken en overschrijden. Vervolgens ontstaat vaak handelingsverlegenheid en gaan leraren en scholen over tot verwijderen en schorsen. Hoe kun je voorkomen dat het escaleert?
“Leerlingen verdienen een veilige basis: een plek, personen, een school of wat dan ook, waar ze zich op een veilige manier kunnen hechten en uitgedaagd worden de grote boze buitenwereld in te stappen. Scholen moeten zo’n veilige plek zijn, en dat lukt alleen als de school ook een veilige basis is voor de mensen die er werken. De taak van de school is een veilige plek te bieden aan iedereen die er leert en werkt. Als je je thuis voelt, omringd door liefdevolle mensen die vertrouwen in je uitstralen en die je helpen het beste uit jezelf te halen, heb je een veilig dak boven je hoofd. En waarom zou je ‘uit een dak gaan’, dat je veiligheid en beschutting biedt en waaronder een plek voor je is?”
Ondanks heel veel inspanningen en maatregelen lukt het scholen niet altijd de sociale veiligheid van leerlingen en leraren te verbeteren. Hoe verklaar je dat?
“Ik liep laatst een school binnen waarvan de eerste steen was gelegd door de voorzitter van de Raad van Bestuur, de wethouder en de rector. Op een andere school was dat gebeurd door twee leerlingen uit de brugklas. Weer een andere school koos voor leerlingen, samen met leraren, ouders, wijkbewoners en mensen uit het bestuur. Dit soort factoren bepalen mede de veiligheid. In een veilige omgeving waar mensen geen invloed hebben, voelen ze zich relatief onveiliger dan in een onveilige omgeving waar ze wél invloed hebben.”
Je verzorgt workshops en trainingen over sociale veiligheid. Met veel aandacht voor het pedagogische model van herstelrecht. Wat mogen deelnemende docenten verwachten van jou en wat verwacht jij van deelnemers?
“Ik laat deelnemers kennis maken met de ideeën achter de school als veilige basis en krijgt binnen de begrenzing van de dag mogelijkheden om de volgende dag daarin concrete stappen te zetten. Je krijgt structuur aangereikt om dat wat je het liefst wilt, vorm te geven. De bereidheid je open te stellen voor hoop, humor en herstel is voldoende om er een mooie en leerzame dag van te maken.”
Geïnteresseerd?
Neem dan contact op met:
Jan Ruigrok
Trainer
085-2101580
Inschrijven nieuwsbrief