“Volop kansen voor reductie van het lerarentekort”
Het tekort aan leraren neemt nog steeds toe. Een meer integrale inzet van mensen en know-how is noodzakelijk om het tij te keren, stelt Taco Houkema. “Zet mensen meer in op basis van hun talent en achtergrond i.p.v. louter op hun diploma.”
“Net als in veel andere sectoren zie ik dagelijks dat er keihard wordt gewerkt in het onderwijs. Er werken vele mensen met passie voor het kind of voor hun vak en vol enthousiasme begint men doorgaans aan ‘een baan voor het leven’.”
“Al snel worden leraren als ze niet uitkijken onderdeel van “het systeem”. Het is moeilijk te duiden wat dit is, maar neem van mij aan dat dit vaak leidend is geworden, terwijl het in mijn optiek dienend zou moeten zijn aan het primaire proces, de ontwikkeling van de kinderen tot zelfstandige en zelfredzame individuen. Daarbij vind ik het van groot belang dat ook creativiteit en een flexibele houding bij de ontwikkeling worden meegenomen. Een zogenaamde ‘brede ontwikkeling’.”
“Zolang we in deze snel veranderende tijd het systeem willen blijven managen van bovenaf, zal het een dweilen met de kraan open blijven. De eeuwenoude organisatie van ons onderwijssysteem, wordt nog steeds lineair, centraal aangestuurd en continu op deelgebieden gerepareerd. Lobby’s vanuit de uitgeversmarkt, ICT, wetenschappelijk onderzoek, het bedrijfsleven, enz. zorgen voor een enorme regeldruk die continu op personeel en op de leerlingen wordt afgevuurd. Alles komt op die manier nog meer vast te zitten en dat dit een beklemmende werking heeft op veel kinderen lijkt me een understatement. Het is onder andere terug te zien in gedragsproblematiek. Waar ligt nog ruimte en autonomie voor personeel en leerlingen?”
Minder benchmarks, meer vertrouwen
“Om de regie meer los te kunnen laten vanuit de overheid, is vertrouwen nodig. Vertrouwen om het onderwijs anders te mogen inrichten, zodat het direct aansluit bij deze dynamische tijd. Minder benchmarks of overmatige prestatiedruk en de mogelijkheid om direct aan te kunnen sluiten bij de omgeving.”
“Als we het onderwijs meer organisch benaderen is er meer ruimte voor een integrale benadering, bijvoorbeeld door thematisch te gaan werken met inzet van de omgeving van de school. Denk aan ouders, familieleden, jeugdzorg, sportbedrijven, ondernemers, de kunst- en cultuursector en vanzelfsprekend ook vakdocenten. Bekwaamheid van de extra bemensing is in deze veel belangrijker dan bevoegdheid. Integratie in het onderwijs van deze menselijke inzet en knowhow zorgt voor een breed aanbod op en rond scholen en kindcentra.”
“Een brede ontwikkeling stimuleren we door de nu vaak nog afzonderlijk ingerichte en voorgeprogrammeerde domeinen als geheel te benaderen, waarbij gemakkelijker meer ruimte geboden kan worden aan afzonderlijke talenten.”
Anders organiseren
“De grootste oplossing voor het telkens verder oplopende lerarentekort is dus: Zet mensen meer in op basis van hun talent en achtergrond i.p.v. louter op hun diploma. Haal tussenschotjes weg en betrek andere sectoren direct bij het primair proces. Verdeel het werk onder de beschikbare mensen met passie voor de unieke ontwikkeling van de kinderen en zet de leerkrachten daarbij vooral in bij de ontwikkeling van de basisvaardigheden en de kernvakken. Haal voor hen de verantwoordingsdruk zoveel mogelijk weg zodat zij optimaal kunnen werken voor hun leerlingen.”
“Stop met zuurpruimen over wat er niet goed gaat, maar investeer in echte ruimte om het onderwijs anders te organiseren. Zo ben ik ervan overtuigd dat er alleen maar meer mensen in het onderwijs willen werken. Je krijgt er ruimte en vertrouwen om in co-creatie met de omgeving, het beste te doen in het belang van de ontwikkeling van kinderen!”
Taco Houkema is directeur-bestuurder in het basisonderwijs, onderwijsadviseur en coach en is als netwerkpartner verbonden aan KPC Groep. Hij helpt po-scholen op weg die hun onderwijs anders willen organiseren en thematisch willen werken. Deze opiniebijdrage verscheen eerder in dagblad De Stentor.